Het geslacht Foa
V.F. van der Heijden
Omstreeks 1430 leefden reeds de joodse gebroeders Amedeo, Abram, Tobia en Manuele Foa te Saviglione bij Turijn. Vermoedelijk waren zij afkomstig uit de Savoie; de naam Foa verwijst volgens Beider waarschijnlijk naar het plaatselijke woord voor ‘vuur’. De oudere verklaring dat de familie uit Foix afkomstig zou zijn voldoet niet omdat de middeleeuwse uitspraak van die stad nog anders klonk. De gebroeders zijn waarschijnlijk de voorvaderen van de latere Foa’s in Reggio Emilia en omstreken. Zoals meerdere Italiaans-Joodse families behoorden zij niet strikt tot een specifieke denominatie. Gedurende de zestiende en zeventiende eeuw trouwden Foa’s regelmatig met dochters uit oorspronkelijk Asjkenazische families (bijv. Carmi). Aan het eind van de zeventiende eeuw vertrokken leden van dit geslacht naar Amsterdam, waar zij opgingen in de Sefardische gemeenschap.
In Italië
In o.a. Simonsohn[1] en Finzi[2] is meer te vinden over leden van de familie Foa. Deze bronnen heb ik nog niet uitgebreid kunnen raadplegen.
Genealogie
I. Eliezer Foa, (Achiezer; Lazzaro), [te Sabbioneta].
1. Tobias b. Eliezer Foa, zie II-a
2. Vardimas b. Eliezer Foa, zie II-b
II-a Tobias b. Eliezer Foa, (Tobia di Lazzaro), boekdrukker te Sabbioneta 1553-1559.
Zijn zoons:
1. Eliezer b. Tobias Foa, (Lazzaro di Tobia), boekdrukker te Sabbioneta.
2. Mordecai b. Tobias Foa, (Mardocheo di Tobia), boekdrukker te Sabbioneta.
II-b Vardimas b. Eliezer Foa, (Guardamale), te Casalmaggiore en Sabbioneta.
Zijn zoons:
1. Lazzaro Foa, te Reggio Emilia, o.a. vermeld 1536.[3] Hieruit o.a. een zoon Vardamo.
2. Isaac Foa, zie III
3. Joseph Foa
4. Vidalino Foa, (Neftalino).
5. Moses Foa, rabbijn en kabbalist. [4]
III Isaac b. Vardimas Foa, geboren ca. 1525, rabbijn en bankier te Reggio Emilia, overleden voor 1591.
Zijn kinderen:
1. Esther b. Isaac Foa, (Stellina), gehuwd ca. 1570/5 met Moses b. Saul Raphael Carmi, uit Cremona, zoon van Saul Raphael b. Menachem Carmi.[5]
2. Eugenia b. Isaac Foa, verloofd Poerim 1581 met Menachem b. Gideon Yechiel Carmi, uit Cremona, zoon van Gideon Yechiel b. Menachem Carmi.[6]
3. dochter b. Isaac Foa, gehuwd met Menachem Azariah da Fano, geboren te Fano in 1548, rabbijn en kabbalist, vermeld te Ferrara, Venetië, Reggio Emilia en Mantua, overleden te Mantua in 1620.
4. Hezekiah b. Isaac Foa, gehuwd met Rachel.[7]
5. Samuel b. Isaac Foa, zie IV-a
6. Elchanan David b. Isaac Foa, zie IV-b
7. Vardimas Simson b. Isaac Foa, zie IV-c
8. Jechiel b. Isaac Foa, te Reggio Emilia.
IV-a Samuel b. Isaac Foa, vermeld te Padua, gehuwd met Honorata.
Hieruit:
1. Eliezer Nachman b. Samuel Foa, gehuwd te Reggio Emilia op 13 februari 1604 met [zijn nicht] Simcha bat Hizkia Moses Carmi.[8]
IV-b Elchanan David b. Isaac Foa, (David Chananel Foa), te Lugo.
1. Baruch Abraham b. Elhanan David Foa.
IV-c Vardimas Simson b. Isaac Foa, (Vardama, Wardimos, Vardamano Sansone),[9] te Reggio Emilia, ca. 1600 vermeld met zijn broers Elchanan en Hizkia,[10] overleden in 1606. Hij is gehuwd (1) met Gioia. Hij is gehuwd (2) met Ester.
Zijn kinderen:
1. Isaac b. Vardimas Foa, [te Modena].
2. Moses Israel b. Vardimas Foa, te Modena.
3. Neftalino b. Vardimas, vermeld 1595.
De familie Foa is nog tot op de huidige dag in Italië te vinden. De achttiende-eeuwse neven Gad b. Samuel Foa en Gad b. Isaac Foa te Venetië waren enkele leden van deze familie die nog in de boekdrukkunst werkzaam waren.
In 1542 werd een Jechiel Foa uit Arezzo vermeld. Vermoedelijk is dit een nabije verwant van Isaac Foa uit Reggio Emilia. Dezelfe of weer een andere Jechiel Foa, onder meer woonachtig te Sabbioneta en Reggio Emilia, was te Verona in 1540 getrouwd met de weduwe van Shabbati van Lodi.[11]
Enkele generaties later vinden we Jechiel Foa, rabbijn te Reggio Emilia in 1667. Volgens Fürst en Wininger was hij, evenals Netanel Foa, een schoonzoon van Nathan b. Reuben David Spira, een uit Krakow afkomstige rabbijn die zich in Reggio gevestigd had. De mogelijkheid bestaat dat één van hen de vader was van de Jechiel Foa wiens kinderen naar Amsterdam vertrokken en opgingen in de Portugees-Joodse gemeente.
In Amsterdam
I. Jechiel Foa, waarschijnlijk overleden te Reggio Emilia, Hij is gehuwd met Miriam de Netanel Sarfati, overleden te Amsterdam, begraven op de Beth Haim op 26 november 1728, dochter van Netanel Sarfati.
Hieruit:
1. Esther de Jechiel Foa, geboren te Reggio Emilia in 1669, overleden te Amsterdam, begraven op de Beth Haim op 16 oktober 1750, Zij is gehuwd te Amsterdam op 7 juni 1698 met haar oom Joseph de Netanel Sarfati, uit Venetië, destillateur, overleden te Amsterdam, begraven op de Beth Haim op 6 april 1702, weduwnaar van Mariamme de Matatthia Sarfati.
2. Netanel de Jechiel Foa, zie II-a
3. Nathan de Jechiel Foa, zie II-b
II-a Netanel de Jechiel Foa, geboren te Reggio Emilia in 1675, drukker te Amsterdam, overleden te Amsterdam, begraven op de Beth Haim op 15 mei 1729. Hij is gehuwd te Amsterdam op 16 mei 1708 met Gracia de Salomon Aelyon, geboren te Jeruzalem in 1687, overleden te Amsterdam, begraven op de Beth Haim op 16 april 1755, dochter van Salomon de Jacob Aelyon en van Ora de Baruch Mendoza.
Hieruit:
1. Jechiel de Netanel Foa, geboren te Amsterdam in 1709, begraven op de Beth Haim op 5 november 1759. Hij is gehuwd te Amsterdam op 21 november 1738 met zijn nicht Ribca de Daniel Lopes Arias, geboren te Amsterdam in 1722, begraven op de Beth Haim op 13 juni 1793, dochter van Daniel de Abraham Lopes Arias en van Esther Hana de Salomon Aelyon. Kinderloos.
2. kind, begraven op de Beth Haim op 27 juni 1712.
3. Israel de Netanel Foa, geboren te Amsterdam in 1713, begraven op de Beth Haim op 21 april 1763, ongehuwd.
4. Aron de Netanel Foa, geboren te Amsterdam in 1715, jong overleden.
5. Salomon de Netanel Foa, geboren te Amsterdam in 1716, jong overleden.
6. Nathan de Netanel Foa, zie III
7. Netanel Haim de Netanel Foa, geboren te Amsterdam in 1724, begraven op de Beth Haim op 12 november 1788, ongehuwd.
III. Nathan de Netanel Foa, geboren te Amsterdam in 1718, begraven op de Beth Haim op 30 mei 1777. Hij is gehuwd (1) te Amsterdam op 27 januari 1758 met Lea de Moses Rodrigues da Costa, geboren te Amsterdam in 1732, begraven op de Beth Haim op 4 februari 1759, dochter van Moses Rodrigues da Costa en van Rachel de Joseph Capadose. Hij is gehuwd (2) te Amsterdam op 27 november 1761 met Abigael de David Curiel, geboren te Amsterdam in 1733, begraven op de Beth Haim op 28 mei 1771, dochter van David de Isaac Curiel en van Violante de Abraham Curiel.
Uit (1):
1. Hana Lea de Nathan Foa, geboren te Amsterdam op 3 februari 1759, begraven op de Beth Haim op 13 september 1783. Zij is gehuwd te Amsterdam op 2 januari 1778 met Daniel de Joseph Jessurun Lobo.
Uit (2):
2. Gracia de Nathan Foa, geboren te Amsterdam op 13 maart 1763, begraven op de Beth Haim op 4 februari 1831. Zij is gehuwd te Amsterdam op 5 december 1783 met Moses de Isaac Pardo, geboren te Curaçao in 1756, begraven op de Beth Haim op 23 juni 1809, zoon van Isaac de Josiau Pardo en van Abigael de David Vaz Faro.
II-b Nathan de Jechiel Foa, geboren te Guastalle in 1677, overleden te Amsterdam, begraven op de Beth Haim op 11 december 1744. Hij is gehuwd te Amsterdam op 9 juli 1717 met zijn nicht Miriam de Joseph Sarfaty, geboren te Amsterdam in 1700, dochter van Joseph de Netanel Sarfaty en van Esther de Jechiel Foa.
Hieruit:
1. Esther de Nathan Foa, geboren te Amsterdam in 1719, begraven op de Beth Haim op 22 februari 1762. Zij is gehuwd te Amsterdam op 8 maart 1737 met haar neef Joseph de Eliasib Nathanael Sarfaty, geboren te Amsterdam in 1718, begraven op de Beth Haim op 26 september 1766, zoon van Eliasib Nathanael de Joseph Sarfaty en van Sara de Abraham d'Aguilar.
2. Hana de Nathan Foa, begraven op de Beth Haim op 7 november 1747, ongehuwd.
3. Miriam de Nathan Foa, begraven op de Beth Haim op 29 oktober 1732, ongehuwd.
[1] Simonsohn, S., History of the Jews in the Duchy of Mantua (1977).
[2] Finzi, E., Il giusto, come palma, fiorirà. Demografia ebraica sabbionetana (2014).
[3] Zie Conti en Dallasta (2016).
[4] Horowitz (2002).
[5] Horowitz, E., ‘Families and their Fortunes: The Jews of Early Modern Italy’, in: Biale, D. (ed.), Cultures of the Jews: A New History (2002), p.573-638.
[6] Id. De vader van Saul Raphael en Gideon Yechiel was de Asjkenazische bankier Menachem b. Moses Carmi, uit Venetië. Zie verde: Horowitz, E., 'I Carmi di Cremona: una famiglia di banchieri Ashkenaziti nella Prima Eta Moderna', Zakhor 3 (1999), p.155-170.
[7] Ruderman, D.B., Kabbalah, Magic, and Science. The Cultural Universe of a Sixteenth-Century Jewish Physician (1988).
[8] Beschrijving van hun ketubot in: Piattelli, A., Vitale, M., 'Le ketubbot della collezione del Centro Bibliografico dell'Ucei', La Rassegna Mensile di Israel 67 (2001), p.313-372.
[9] Conti, M., Dallasta, F., 'Vardamano Sansone Foà "hebreo reggiano" (1550ca.-1606) e la sua biblioteca', La Bibliofilía 118 (2016), p.45-122.
[10] Steinschneider, M., Catalogus librorum Hebraeorum in Bibliotheca Bodleiana (1852-1860).
[11] Adelman, H.T., Women and Jewish Marriage Negotiations in Early Modern Italy: For Love and Money (2018).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten