Heb ik beet?

Eerder uitte ik mijn gedachten over de mogelijke verwantschap tussen de familie Van der Heijden uit Zennewijnen en die uit Passewaaij. Op basis van nieuwe vondsten denk ik dat dit vermoeden juist is.

Over de oorsprong van de Passewaaijse tak

De Passewaaijse tak stamt af van de gebroeders Gerrit en Hermen Claassen van der Heijden uit Passewaaij. Uit o.a. doopgetuigen concludeer ik dat zij nog een zuster Grietje van der Heijden te Tiel en een zuster Heijltje van der Heijden te Rhenen hadden. Zij zullen geboren zijn in de periode 1680-1695.

Deze voornamen vinden we terug onder de doopinschrijvingen van de kinderen van Claes Arijens en Geertje Jans te Wadenoijen en Tiel: Heijltje (1678), Grietje (1681), Jan (1682), Grietje (1684) en Gerrit (1686). Heijltje lijkt wat oud, omdat ze dan op haar 33e getrouwd was en haar laatste kind op haar 47e kreeg; dit was echter niet ongebruikelijk; ook mijn betovergrootmoeder trouwde halverwege de dertig en kreeg haar laatste kind op haar 48e. Hermen vinden we niet, en dat heeft waarschijnlijk te maken met de hiaten van het doopboek van Wadenoijen (o.a. 1690/91). Hiernaast zouden ook nog kinderen in het naburige Ophemert gedoopt kunnen zijn, waarvan het doopboek uit die periode echter ontbreekt.

Onder de kinderen van Heijltje, Gerrit en Hermen vinden we zoons Claas/Nicolaas, in overeenstemming met een vernoeming naar Claes. Gerrit, Hermen en Grietje hebben dochters Geertje/Geertruij; één van Heijltjes zoons heette Gerardus, in overeenstemming met een vernoeming naar Geertje.

Omdat de namen en vernoemingen goed met elkaar overeenstemmen én Claes Arijens in het kleine Passewaaij de enige met zijn voornaam was die in de juiste periode een jong gezin had, concludeer ik dat hij de stamvader was van de familie Van der Heijden uit Passewaaij.

Over de oorsprong van de Zennewijnense tak

In Zennewijnen, enkele honderden meters stroomafwaarts van Passewaaij, werden rond 1700 mijn stamvader Jan van der Heijden en zijn zusters Johanna en Clasijntje geboren. Hun doopinschrijvingen zijn verloren gegaan vanwege het ontbreken van het doopboek van Ophemert, de parochie waar Zennewijnen toe behoorde. Uit de namen die kinderen van Jan en Johanna dragen, concludeer ik dat hun moeder waarschijnlijk Margaretha heette en hun vader Arien of Teunis.

Over Arijen Claassen van Uijen

Op basis van de vernoemingen zijn de enige serieuze kandidaat-ouders van Jan van der Heijden en zijn zusters in de nabije omgeving Arijen Claassen van Uijen, uit Passewaaij en Margaretha Roshoff, uit Götterswickerhamm bij Wesel, die in 1700 te Wadenoijen/Drumpt in het huwelijk traden. Gezien Arijens voornaam, patroniem en afkomst uit Passewaaij kan het bijna niet anders dan dat ook hij een zoon was van Claes Arijens. Het probleem zit hem in het gebruik van de naam "van Uijen". Waarom noemde hij zich niet "van der Heijden"? Mijn theorie is dat hij hier gebruik maakte van een herkomstnaam, relatief gebruikelijk onder lieden die "van elders" kwamen, ook als zij soms al een eigen achternaam hadden - die rond 1700 echter nog niet altijd werd opgeschreven. Arijen of Claes zou dan uit Uden kunnen komen en na aankomst in de Tielerwaard bekend komen te staan onder de herkomstnaam "van Uijen". Ondertussen zullen ze wel reeds hun eigen achternaam "van der Heijden" gedragen hebben, want het zou, gezien het landschap, veel logischer zijn om deze naam in de buurt Uden aan te nemen dan in de buurt van Tiel.

Indien Arijen een zoon was van Claes Arijens, en dus een Van der Heijden, is hij de perfecte kandidaat-vader van Jan van der Heijden en zijn zusters uit Zennewijnen. Hij zal zich dan na zijn huwelijk met Margaretha in 1700 in Zennewijnen gevestigd hebben. Beiden zijn dan vernoemd: Jan heeft een zoon Arien en dochters Ariaantje en Margarita, en zijn zuster Johanna had een dochter Margrietje (dat zij gingen voor het volledige "Margaretha" i.p.v. het gebruikelijke "Grietje" mag opvallend heten).

Een vergeten huwelijksinschrijving

Een belangrijke aanwijzing is te vinden in het ondertrouwregister van Buren:

"Den 7 Februarij. Claas Aerjensen, J.M. van Ujen met Geereken Jans, J.D. van Paaswaij, beijde woonende alhier, getrout den 24 Febr. 1675."

Hoe is het mogelijk! Heb ik hier nu al die tijd overheen gekeken?

Uit de huwelijksinschrijving mogen we concluderen dat Arijen Claassen inderdaad een zoon van Claes Arijens - en dus een Van der Heijden - was, die ten tijde van zijn huwelijk zijn vaders herkomstnaam gebruikte. Nu de enige serieuze kandidaat-vader van Jan van der Heijden inderdaad een Van der Heijden blijkt te zijn, denk ik dat we gerust mogen aannemen dat hij ook zijn vader was - totdat het tegendeel bewezen is. 

Ik concludeer dat de families Van der Heijden uit Passewaaij en Zennewijnen bij elkaar horen en hun oorsprong in Uden vinden.

Verder terug?

Claes woonde dus in 1675 met zijn echtgenote Geertje te Buren. De doopinschrijving van Arijen vind ik daar niet; vermoedelijk is ook hij in Wadenoijen gedoopt, waar echter in 1676/77 nog een hiaat lijkt te zijn. Het wordt nog een hele kluif om Claes' familie terug te vinden. Ik weet niet of hij van oorsprong protestants of katholiek was - een protestants doopboek uit Uden ontbreekt, en in de katholieke registers zijn veel Nicolai en Adriani te vinden, maar nog zonder achternaam. Uit de notariële registers blijkt dat de achternaam wel al uitgebreid te vinden was in de streek.

Over Geertjes afkomst kan ik wel iets terugvinden. Waarschijnlijk was zij een dochter van de enige Jan (ja, zo klein was Passewaaij), die in 1645 te Passewaaij vermeld was, namelijk Jan Gerritsz, "stroeijdecker", in wie we haar vader kunnen zien. Wellicht is er meer over hem te vinden in de notariële archieven. Geertjes broer was dan Gerrit Jansz Decker, naar wie ze haar zoon vernoemd heeft. Aertje Decker, die doopgetuige was bij de dochter van Grietje van der Heijden, was vermoedelijk ook haar zuster, of een dochter van Gerrit.