meer genetisch modelleren: Global25

De ethnische afkomst die men ontvangt bij DNA-bedrijven is interessant, maar vaak ook vrij grof. Er is zoveel meer mogelijk. Het belangrijkste wat die bedrijven leveren is naar mijn mening dan ook niet de ethniciteit die zij berekenen, maar het ter beschikking stellen van de ruwe data. Hier kan men zelf namelijk ook veel mee doen. Eerder liet ik dit zien met de Global 10 test. Als vervolg hierop, is er bij Eurogenes nu ook de Global 25 test verkrijgbaar. Bij het inzenden van de ruwe data, krijgt men Global 25 coördinaten. Ditmaal zond ik mijn FTDNA data in. De mensheid is in deze test maar liefst in 25 genetische dimensies onderverdeeld. Ik ontving dan ook 25 coördinaten. Helaas is het met onze beperkte 3D blik niet mogelijk om een 25-dimensionale plot weer te geven. Het is echter wel mogelijk om net als bij de Global 10 uitgebreid te modelleren.
Hierbij maak ik opnieuw gebruik van het programma nMonte, waarvan nu ook een derde versie is (veel dank aan de heer Huijbregts voor het ter beschikking stellen van dit uiterst nuttige programma), dat op het statistiekprogramma R draait.

Het modelleren werkt als volgt: ik heb een document met mijn eigen coördinaten, en ik vergelijk dat met een document met de coördinaten van verscheidene volkeren/individuen naar keuze. Het belangrijkste, zoals ook Eurogenes vermeldt, is dat men het zo simpel mogelijk moet houden, en ook zo logisch mogelijk. Er zal nooit een perfect model uitrollen, want niemand is "puur" ten opzichte van de set waarmee men vergeleken wordt.

Allereerst een test die hier tegenin gaat; ik vergelijk mijzelf hier met alle individuele referenties waarmee ik mij kan vergelijken. Hierbij heb ik gebruik gemaakt van nMonte3, inclusief de setting pen=0, die om het kort te zeggen beter is voor mensen met een uiteenlopend gemengde achtergrond.

VvdH
Austria,24.4
Belgian,21.8
German,10.4
Swedish,9.4
CWC_Baltic_early,7.4
English_Cornwall,6
Irish,5.6
Dutch,4.2
Cambodian,3.8
Chuvash,2.6
Albanian,2.2
Papuan,0.8
Ukraine_N_outlier,0.8
French,0.2
Lahu,0.2
Poltavka,0.2
distance%=0.5435


deze uitslag bevat zowel moderne als prehistorische populaties. De uitslag dient globaal geïnterpreteerd te worden. In tegenstelling tot de test met Global 10, komt Nederlands hier niet bovenaan te staan. Dit komt omdat ik mij hier niet met gemiddelden van bevolkingsgroepen vergelijk, maar met vele individuen, die over het algemeen overlappen met individuen uit naastgelegen bevolkingsgroepen. Als ik echt niet zou weten waar ik vandaan zou komen, dan zou dit een test zijn die een eerste aanwijzing zou kunnen geven. Dat Oostenrijk, België en Duitsland hier dominant zijn, duidt dan vermoedelijk op een voornamelijk continentaal West-Europese achtergrond. Het Zweeds, Cornwall, de Baltische Corded Ware Culture, Iers, Nederlands etc. passen hier verder ook bij. Als ik met name Noord-Nederlands zou zijn, dan zouden i.p.v. Oostenrijk en België wellicht meer Scandinavische individuen opduiken. Naast dit Europese component, zien we dat nMonte ook een Zuidoost-Aziatisch component suggereert, door het vermelden van Cambodja, Papua en Lahu. Ook hier wil dit niet zeggen dat ik per se uit die populaties stam, want ook in Zuidoost-Azië overlappen de individuen met elkaar. Hiernaast is het wellicht opvallend dat de relatief Meditteraanse Albanezen en de Chuvash, afstammelingen van de Volga-Bulgaren, vermeld zijn. Wanneer ik op een grote plot van de wereldbevolking een lijn tussen die twee trek, kom ik halverwege in de Kaukasus uit. Uit deze test zou ik dus globaal gezien in ieder geval een 89,5% West/Centraal-Europese, 4,8% ZO-Aziatische, en 4,8% Meditteraans/Kaukasus/Volga afstamming kunnen destilleren, hetgeen ongeveer overeenkomt met mijn bekende afstamming: 88,25% NW-Europees, 6,25% Joods, 5,5% ZO-Aziatisch.

In tegenstelling tot de experimenten die ik met de Global 10 coördinaten deed, zal ik mij hier nu richten op de prehistorische bevolkingen, ten eerste omdat dat de mensen zijn van wie wij afstammen, en omdat het een inkijkje kan geven in de bevolkingsgeschiedenis van Europa.
Ik volg hier Eurogenes' methode, en begin met de drie bevolkingsgroepen waaruit de Europeanen bestaan: jager-verzamelaars (gerepresenteerd door Narva en enkele West-Europese jager-verzamelaars (WHG)), boeren (Barcin), en de Indo-Europese steppe-volkeren (Yamnaya). Bij gebrek aan prehistorische Aziaten, voeg ik hier moderne Cambodjanen, Maleiers en Papua aan toe, in de hoop dat zij tezamen een aannemelijk mengsel vormen.

VvdH
Yamnaya_Samara,45.2
Barcin_N,39
Narva_Lithuania,10.4
Malay,1.8
WHG,1.8
Cambodian,1.4
Papuan,0.4
distance%=4.9597

De algemene verhoudingen zijn zoals verwacht bij een Europeaan: ca. 10-15% jager-verzamelaar, 40-45% boer, en 40-45% steppe. Het Aziatische gedeelte is iets lager dan verwacht; dit is omdat het programma kleinere componenten iets onderschat.

Dit waren dus de hoofdcomponenten waaruit Europeanen bestaan. Maar we stammen natuurlijk niet direct hieruit. Er vond eerst een proces plaats waarbij deze componenten steeds opnieuw geabsorbeerd en verspreid werden door verscheidene bevolkingsgroepen. Als we de prehistorie volgen, is de eerste grote cultuur ná het neolithicum in Noord-Europa, de Touwbekercultuur (Corded Ware Culture, vanaf ca. 3000 v.Chr.). Waar Eurogenes kiest voor de Baltische variant (want hij is Oost-Europees), kies ik hier voor het toevoegen van individuen uit de Duitse Corded Ware Culture, om te zien wat er nu met het mengsel gebeurt:

VvdH
CWC_Germany,71.2
Barcin_N,23
Cambodian,1.6
Malay,1.6
Narva_Lithuania,1.2
WHG,0.8
Papuan,0.6
distance%=3.3795


We zien dat deze prehistorische Duitsers de gehele Yamnaya-component opslokken, bijna de gehele Narva-component, en bijna de helft van de Barcin-component. Dit is in overeenstemming met de theorie dat de bevolking van deze cultuur voornamelijk verwant is aan de Yamnaya, en hun Indo-Europese taal geërfd en verspreid heeft, en zich onderweg naar Noord-Europa heeft vermengd met bevolkingen (jager-verzamelaars en boeren) die daar eerder leefden. Dit mengsel is vrij goed, want de distance tot mijzelf is aanzienlijk lager dan eerst.

Naast de komst van de Corded Ware Culture, was er echter nog een zeer belangrijke cultuur, namelijk de Klokbekercultuur (Bell Beaker). Deze cultuur was in Spanje ontstaan, en verspreidde zich naar Centraal-Europa. Hier werd de cultuur overgenomen door mensen die voornamelijk uit de Corded Ware Culture stamden, of hier in ieder geval nauw aan verwant waren. Met hen begon een bevolkingsexpansie over West-Europa; hierbij hebben zij bijvoorbeeld bijna 90% van de eerdere bewoners van de Britse eilanden vervangen.Vele samples zijn getest bij het nieuwste artikel (Olalde 2018). Wanneer ik wat Nederlandse Klokbeker-individuen toevoeg aan de mix, gebeurt er het volgende:

VvdH
Beaker_The_Netherlands,69.6
Barcin_N,18
CWC_Germany,8.4
Cambodian,1.6
Malay,1.6
Papuan,0.8
distance%=3.101

De distance verbetert opnieuw wat. De Klokbeker-individuen slokken een groot deel van de Corded Ware component op, alsmede nog wat neolithisch (verm. Globular Amphora?). Nu zouden we kunnen kijken of het overgebleven neolithisch (Barcin) anders kan worden uitgedrukt. Hiertoe voeg ik verscheidene Oost-Meditteraanse prehistorische samples toe, en ook de bekende Centraal-Europese Lineairbandkeramiek-cultuur (LBK), die ook in het zuiden van ons land actief was:

VvdH
Beaker_The_Netherlands,68.6
CWC_Germany,9
LBK_EN,8.6
Barcin_N,8
Cambodian,1.8
Minoan_Lasithi,1.8
Malay,1.6
Papuan,0.4
Mycenaean,0.2
distance%=3.0271

Het algorithme voegt inderdaad de LBK toe, en ook Minoïsche en Myceense samples, mogelijk geven zij het Joodse element weer. Een hardnekkige 8% Barcin ("oud-neolithisch") blijft staan.
We zijn hier nog niet klaar, want ook de Klokbeker-cultuur was niet de laatste cultuur in Nederland. Veel later, vanaf 500 v.Chr. begonnen de Germaanse stammen veel meer invloed te krijgen in ons land. Het toevoegen van een individu uit de Noordse IJzertijd geeft het volgende resultaat:

VvdH
Nordic_IA,49.2
Beaker_The_Netherlands,22.8
Barcin_N,6.4
CWC_Germany,5.8
LBK_EN,5.6
Mycenaean,2.4
Iberia_ChL,1.8
Malay,1.8
Cambodian,1.6
Minoan_Lasithi,1.6
Papuan,0.6
Anatolia_BA,0.4
distance%=2.5195

Deze persoon, die nauw verwant moet zijn geweest aan de Proto-Germanen, slokt een groot deel van de Klokbeker-genen (die zelf weer met name Corded Ware-genen waren) op. Een aanzienlijk deel van de Klokbeker-individuen neemt hij echter niet op. Misschien gaat het hier om individuen die niet terecht zijn gekomen in de Germaanse genenpoel, maar bijvoorbeeld in de Gallische, die in Zuid-Nederland veel meer aanwezig was.

Tot slot zorgt het toevoegen van moderne Nederlandse individuen ervoor dat de meeste prehistorische individuen worden opgeslokt:

VvdH
Dutch,85.2
Beaker_The_Netherlands,2.4
Nordic_IA,2.4
Barcin_N,2
Malay,2
Cambodian,1.6
LBK_EN,1.4
Minoan_Lasithi,0.8
Yamnaya_Samara,0.8
Papuan,0.6
CWC_Germany,0.4
Anatolia_BA,0.2
Mycenaean,0.2
distance%=1.8643

Ik heb hiermee laten zien dat het mogelijk is om jezelf uit te drukken in prehistorische bevolkingsgroepen. Hoe dichter bij het heden we komen, hoe beter de fit van het model is. De bruikbaarheid van dit programma gaat uiteraard veel verder dan het voor mijzelf te gebruiken; in het bijzonder kan het gebruikt worden om de prehistorische migraties te onderzoeken: voor een prehistorisch individu kunnen talloze modellen onderzocht worden over hoe hij uit nog oudere bevolkingen stamt. De waarschijnlijkheid van de modellen kan dan verder worden vergeleken met wat uit de archeologie bekend is.