DNA-test: Living DNA

Ik heb bij de Britse onderneming Living DNA een genetische test gedaan. Zij zijn een jonge onderneming met voornamelijk een specialisatie in Brits DNA. Evenals bedrijven als 23andMe, FTDNA, etc., onderzoeken zij het DNA om iemands afkomst te bepalen.

Hoewel gebruik van DNA binnen de Britse en vooral binnen de Amerikaanse genealogie toch al bijna tien jaar vrij gebruikelijk is, komt het op ons continent nog maar weinig voor. Omdat ik mij toch aanzienlijk had ingelezen in de geschiedenis van de Europese bevolkingsstructuur, waarin de genetica, in het bijzonder die uit prehistorische vondsten, een grote rol speelt, vond ik het wel tijd worden mijzelf te onderwerpen aan een dergelijk onderzoek.

Living DNA test de directe paternale lijn (Y-DNA), de directe maternale lijn (mt-DNA) en tevens het autosomale DNA (alle niet-geslachtelijke chromosomen). Voor het Y-DNA en mt-DNA (mitochondrische DNA) krijgt men een haplogroep toegewezen: de tak waartoe men behoort. Vanuit al het verkregen DNA wordt de afkomst van iemand bepaald. Living DNA kent 80 regio’s op de wereld waaronder zij iemands DNA thuisbrengen.

De uitslag

Verspreiding van Y-haplogroep R-U152 (ook S28).
(bron: www.eupedia.com)

Het duurde best een tijd voor ik mijn bestelling had ontvangen, en nadat zij mijn wangstaafjes weer terug hadden gekregen; het dient namelijk wel verscheept te worden. Echter, één maand eerder dan dat ik verwacht had, kreeg ik de uitslag binnen. Omdat ik nog niet eerder een dergelijke test ondergaan had, was ik heel benieuwd.

Mijn paternale lijn, en dus die van alle mannen uit onze familie Van der Heijden, (indien iedere zoon netjes van zijn officiële vader is), blijkt te behoren tot R-U152, één van de West-Europese takken van de haplogroep R1b, die zich ca. 2500 v.Chr. razendsnel over West-Europa verspreid heeft, nadat de Klokbekercultuur en de Touwbekercultuur met elkaar in aanraking waren gekomen. De oorsprong van U152 ligt waarschijnlijk bij de westelijke stammen der Indo-Europeanen in Oost-Europa. U152 komt voor bij zo’n 5% van de Nederlandse mannen; in Brabant behoort nog zo’n 6% ertoe, maar richting het noorden neemt hun aantal af tot ongeveer 1% in Friesland. De huidige verspreiding en de leeftijd van deze groep suggereren dat deze haplogroep vooral verspreid is door de Continentale Kelten (Hallstatt-cultuur en de La Tène-cultuur) en door Italische volkeren, zoals de Romeinen. Ik acht de kans aanzienlijk dat mijn paternale lijn uit Zuid-Nederland afkomstig is. De sub-haplogroep weet ik nog niet, dus ik kan niet veel zeggen over de precieze herkomst van mijn lijn. Er kan sprake zijn van de volgende situaties:
1) Een vroege aftakking, die reeds lange tijd langs de Rijn leefde (Rijnbekers).
2) Een Continentale Keltische lijn. Belgae, Menapiërs, Eburonen, andere Galliërs, verhuisde Helvetiërs, gevolg van de Hallstatt- of de La Tène-cultuur, en latere verspreidingen binnen het Romeinse Rijk. De Zuidelijke Nederlanden zijn hierna een tussengebied van Kelten en Germanen geweest, dus de lijn kan ook vroeg terecht zijn gekomen bij Germaanse stammen.
3) Een Italische lijn. Dit kan door onderlinge contacten tussen Galliërs en Italië in onze streken terecht zijn gekomen. Dit kan door verhuisde Romeinen, ofwel burgers, ofwel soldaten langs de grens komen.
4) Één van bovenstaande mogelijkheden, maar dan door een latere migratie, bijvoorbeeld in de middeleeuwen naar de Lage Landen.

Verspreiding van mt-DNA haplogroep W (alle takken).
(bron: www.eupedia.com)

Mijn maternale lijn, het mt-DNA dat ik van mijn moeder, en zij van haar moeder etc., heeft meegekregen, blijkt tot haplogroep W5 te behoren. Op de website van Living DNA volgt een heel verhaal over de Indus-beschaving, echter, dit verhaal past beter bij groepen W1 en W3. Op de website http://www.thecid.com/ is van alles te vinden over geheel haplogroep W, waartoe slechts 3% van de Nederlanders behoort. Deze groep is een vroege afsplitsing uit macro-haplogroep N die vermoedelijk zo’n 17.000 jaar geleden ontstond in Noordwest-India of Noord-Pakistan. W5 is zo’n 14.000 tot 10.000 jaar geleden ontstaan op de Centraal-Aziatische steppe, vermoedelijk nabij het Aralmeer. Het is in die tijd terecht gekomen bij de jager-verzamelaars die daar op de steppe leefden. De huidige verspreiding en ouderdom van de takken die uit W5 voortkomen, doet vermoeden dat deze haplogroep pas vanaf de verspreiding van het Indo-Europees via Indo-Europese vrouwen de steppe heeft verlaten, en zich met de Touwbekercultuur heeft verspreid over de Noord-Europese laagvlakte, vanaf 2900 v.Chr. W5 kan Nederland dus al bereikt hebben in die tijd. Gezien dat in deze groep naast Nederlanders, ook Duitsers, Denen en Britten te vinden zijn, doet vermoeden dat deze groep ook later door Germaanse vrouwen verspreid kan zijn. W5 is inderdaad gevonden in prehistorische vondsten uit de late Klokbekercultuur, maar ook in een oudere Hongaarse landbouwer uit de Starčevo-cultuur (ca. 5500 v.Chr.), die wellicht in maternale lijn van Oost-Europese jager-verzamelaars afstamt. Mijn verste maternale voormoeder is Trijntje Willems, geboren te Moordrecht rond 1630.

In onderstaand kaartje heb ik geprobeerd een tijdlijn weer te geven van deze haplogroepen, zoals deze mij momenteel het meest waarschijnlijk overkomt. Merk op dat de gestippelde pijlen betekenen dat de precieze route niet geheel bekend is.

Aan de hand van mijn autosomale DNA is mijn ethnische afkomst bepaald. Het is hierbij allereerst de vraag of deze overeenkomt met het mij bekende voorgeslacht. Dit is voor zover bekend ca. 7/8 West-Europees (ca. 75% Nederlands en Belgisch, ca. 8% Duits, ca. 4% Frans/ Engels/Zwitsers), 1/16 Joods (waarvan 3/4 Asjkenazisch en 1/4 Sefardisch), en ca. 1/16 Aziatisch.

LivingDNA heeft drie modi: een "Cautious", "Standard", en "Complete" modus. Hierbij is de "Cautious" mode het meest voorzichtig met toewijzing van DNA aan gebieden. Er zijn tevens drie niveaus: "Global", "Regional" en "Subregional". 
Om te beginnen volgt hier de "standard" mode als wereldkaart (versie juni 2017):

LivingDNA resultaten, Global, "Standard" mode.

Dit komt best aardig overeen met mijn afstamming; wellicht iets minder Aziatisch dan gedacht, en het Nederlands wordt voornamelijk verdeeld over Engeland en Scandinavië, dat uiteraard komt door de gedeelde Germaanse afstamming.

De volgende kaart toont de "Complete"'mode, waarbij ik op Europa heb ingezoomd. De resultaten heb ik er maar ingeplakt, anders paste het niet.

LivingDNA resultaten, "Sub-regional", "Complete" mode

Opvallend is dat in Engeland vooral het zuidoosten dominant is, het gedeelte dat het meest op Nederland lijkt. Toevoeging van Nederlandse samples zal daarom veel verbetering brengen. In de "Complete" mode zijn tevens het Iberisch schiereiland, de West-Balkan, en Koerdisch toegevoegd, hetgeen naar mijn mening tezamen representief is voor mijn Joodse bloed. 

Ik vind dat zij vrij nauwkeurig zijn geweest; wanneer zij in de toekomst nieuwe samples toevoegen (momenteel zijn zij o.a. met Duitsland en Ierland bezig), zullen de resultaten herberekend worden. We zullen nog heel wat meemaken hiermee.