maandag 20 augustus 2012

François van Harencarspel (1685-1756)

Abraham Velters (1603-1690)
(Crommelin Journal dec 2010)
François van Harencarspel (nr. 2950 in de Kwartierstaat) werd geboren te Amsterdam op 18 februari 1685 als zoon van Mr. Jacob van Harencarspel en van Renetta Clara Velters.
Zijn vader was o.a. baljuw en dijkgraaf van Amstelland. Zij moeder was de dochter van de rijke koopman Abraham Velters (no. 28 in het boek "De 250 Rijksten van de Gouden Eeuw").

In 1712 huwde hij zijn volle nicht Anna Apollonia Loten, dochter van Abraham Loten en Anna Velters, en eveneens kleindochter van Abraham Velters.



Functies


François van Harencarspel (1685-1756)
François was postmeester van het Keulsche Postcomptoir, en kerkmeester van de Nieuwe Kerk in 1713.
Vervolgens werd hij Commissaris te Amsterdam in 1714, en schepen in 1721.
François was lid van de Raad te Amsterdam van 1746 tot 6 september 1748, toen hij werd geremoveerd door stadhouder Willem IV. Dit is waarschijnlijk gebeurd in de context van een vernieuwingspolitiek onder de regenten.

In 1746 kocht hij voor f.44.237 het huis "van oudsher genaamt het Potasvat" op de Herengracht.
Het is verder een bekend gegeven dat hij hofstede "De Schans" (ook wel Oud-Meeresteyn) te Beverwijk bezat en hofstede "de Clarenbeek" onder Ouder-Amstel. In 1742 had hij  5 dienstboden in dienst, alsmede een koets en 4 paarden. Toentertijd verdiende hij ca. f.25.000.

François van Harencarspel is voornamelijk verbonden met de schoutambachten Beverwijk, Wijk op Zee en Wijk aan Duin, die hij in 1730 kocht. Als ambachtsheer vestigde hij is op hofstede "De Schans", welke hij geërfd heeft van zijn vader, die het in 1699 bekwam. Een halve eeuw eerder werd "De Schans" gekocht door Alithea Adriaensdr. (nr. 24213 in de Kwartierstaat), waarna het lange tijd tot de familie Trip behoorde. Aan het begin van de 18e eeuw kwam de naam "Oud-Meeresteyn" op voor "De Schans".

Buitenplaats De Schans
Na de dood van François op 15 juni 1756 zijn de heerlijkheden Beverwijk, en Wijk op Zee+Wijk aan Duin naar zijn zoon Alexander gegaan. Lang heeft deze er niet van kunnen genieten, want nog geen vier maanden later sterft hij. Beide heerlijkheden gaan over op zijn oudste zuster Renetta Clara. In 1757 verkopen zij en haar echtgenoot Willem Decker de heerlijkheid Wijk aan Duin en Wijk op Zee aan hun zwager Joan Thierry, en de heerlijkheid Beverwijk aan hun zwager Hendrik Nicolaas Sautijn.
Het is mij niet geheel duidelijk waarom ook Hendrik Nicolaas Sautijn zich tevens heer van Wijk aan Duin en Wijk op Zee noemt; in ieder geval is het wel duidelijk dat de heerlijkheden onderling verdeeld werden.

Wat er verder gebeurd is met de heerlijkheden Beverwijk, Wijk aan Duin en Wijk op Zee gebeurd is, dient verder nagegaan te worden.

Gezin

Het echtpaar Van Harencarspel-Loten kreeg onder andere de volgende kinderen:

1. Renetta Clara van Harencarspel, gedoopt te Amsterdam op 28 juni 1713. Zij huwt met Mr. Willem Decker, heer van Ursem, o.a. burgemeester Gouda, gouverneur Malakka. Hieruit zijn kinderen voortgekomen.
2. Anna Constantia van Harencarspel, gedoopt te Amsterdam op 7 december 1714. Zij huwt met Joan Thierry, die in 1757 de heerlijkheid Wijk aan Duin en Wijk op Zee kocht van Mr. Willem Decker. Hieruit zijn kinderen voortgekomen.
3. Alexander van Harencarspel, gedoopt te Amsterdam op 1 december 1715, ongehuwd overleden te Beverwijk op 13 november 1756. Hij is heer van de stad Beverwijk, Wijk aan Zee en Wijk aan Duin. Bij zijn dood liet hij een vermogen na van f.196.972.
4. Helena Margaretha van Harencarspel, gedoopt te Amsterdam op 14 april 1717, overleden op 18 januari 1803, ongehuwd.
5. Susanna Jacoba van Harencarspel, gedoopt te Amsterdam op 15 januari 1719, overleden op 14 april 1780. Zij is gehuwd (1) met Hendrik Nicolaas Sautijn, die in 1757 de heerlijkheid Beverwijk voor f.12.000 kocht van zijn schoonzuster Renetta Clara.
Susanna Jacoba huwt (2) met Elbert Testart. Zij is kinderloos gebleven.






Rouwborden te Beverwijk


De "Van Harencarspel-kapel"
François en zijn vrouw zijn, evenals hun kinderen Renetta Clara, Alexander, Helena Margaretha en Susanna Jacoba, schoonzoon Hendrik Nicolaas Sautijn en kleinkinderen Guiliam van Harencarspel Decker en Vincent Maximiliaan Decker bijgezet in hun eigen kapel in de kerk van Beverwijk. Van hen zijn rouwborden bewaard gebleven, die uitzonderlijk rijk zijn versierd met vele wapenschilden en kleuren.
Zij zijn te vinden op: http://www.pknbeverwijk.nl/foto's-rouwborden.

Hieronder de rouwborden van het echtpaar Van Harencarspel-Loten, elk met hun 16 kwartieren.

François van Harencarspel, 16 kwartieren:
Links, van boven naar beneden: van Harencarspel/Vrient, Meurling/Pouwels, de Vlaming van Oudtshoorn/Wuytiers, van Bronckhorst/Haeck.
Rechts, van boven naar beneden: Velters/de Budt, van der Voorde/de la Fosse, de Haze/Coymans, van Juchteren/Schenk.

Anna Apollonia Loten, 16 kwartieren:
Links, van boven naar beneden: Loten/van Arsenburgh, de Hem/de Hoorn, Seleyns/Spranckhuijsen, Rijckaert/Metsue.
Rechts, van boven naar beneden: Velters/de Budt, van der Voorde/de la Fosse, de Haze/Coymans, van Juchteren/Schenk.

Rouwbord François van Harencarspel
Rouwbord Anna Apollonia Loten




zaterdag 11 augustus 2012

Kaarten: Bommelerwaard+Land van Altena

Het aangrenzende gebied ten zuiden van de Tielerwaard is de Bommelerwaard. Deze grenst in het westen aan het Land van Altena. Ten behoeve hiervan heb ik een schematische kaart gemaakt van deze gebieden:

Land van Altena en de Bommelerwaard

Kaarten: Tielerwaard

Omdat het heel handig is bij genealogisch onderzoek om kaarten bij de hand te houden, heb ik graag een simpele kaart waarop dorpen en steden staan afgebeeld. Omdat ik dit soort kaarten nooit vind - het zijn altijd wegenkaarten/moderne kaarten vol met kleuren - maak ik ze zelf maar.
Hieronder een kaart van de Tielerwaard, traditioneel het gebied tussen de Waal en de Linge, uitgebreid met het historische Culemborg en Buren, alsmede met de omliggende gebiden.

De Tielerwaard en omgeving
Duidelijk te zien is dat de dorpen en steden zich liefst langs de Lek, Linge en Waal geplaatst zien, waartussen grote leegtes met velden liggen.

Mooie, fraaie kaarten uit de 17e eeuw kunnen worden gevonden in de Atlas Maior van Joan Blaeu, digitaal raadpleegbaar in het archief van Leiden. De Tielerwaard en omgeving zijn mooi afgebeeld in het Eerste Deel, p. 249 en p. 267.

Friese schippers, nogal tegendraads

Het volgende deel van de Zoektocht naar reeksen met Karel de Grote laat nog even op zich wachten; dit door de uitgebreidheid van de Zwitserse lage adel, een ander bericht dus.

Afgelopen week was ik met mijn moeder op een midweek in Friesland; een mooie gelegenheid langs het Tresoar te gaan voor mijn Friese bloed, in het bijzonder de familie van Jacob Reindert van der Kamp (nr. 50).

Hoewel wij reeds de ouders, grootouders en de meeste overgrootouders van hem kenden, ontbrak er nog een hoop informatie; we hoopten aldus verder terug te dringen in de tijd.

Nadat wij aankwamen kregen we een vrijwilliger die een kort overzicht gaf van de registers. Hij antwoordde "dus toch", toen we hem vertelden dat we een beetje Fries bloed hadden; ons ietwat zuidelijker uiterlijk maakte dat waarschijnlijk niet meteen duidelijk.
Al snel merkten we dat er amper wat terug te vinden was; geen doop te bekennen van onze Jacob, alsmede van zijn ouders niet. Het aparte was dat de mensen wel gewoon huwden bij de kerk.
Zijn overgrootvader Gerrit Berends bleek, reeds allang gehuwd, pas bij de belijdenis lidmaat te zijn geworden, en liet toen zijn kinderen tegelijk dopen, iets dat we absoluut niet kenden uit Holland.

De vrijwilliger zei ons toen: "o, zijn het schippers? Ja, dat is een volk apart, die trouwden bij de puthaak en dat was het dan zo ongeveer".

Het lijkt er dus op neer te komen dat onze Friese voorouders als schipper een mate van vrijheid voelden en zich niet zoveel aantrokken van de kerk. Jacob is dus vermoedelijk helemaal niet gedoopt.

Jacobs grootvader Jacob Hanzes, was wel terug te vinden in de archieven; hij kocht met zijn vrouw Rinske Ebeles een huis bij Noorderdrachten.

Hoewel dus niet veel aanvullingen op de kwartierstaat, hebben we wel een verklaring gevonden voor het feit dat zij amper terug te vinden zijn in de dtb-registers; een interessant verhaal van schippers die deden wat zij wilden.